1. Gelir Vergileri
Türk vergi mevzuatında yer alan gelir vergileri, şahsi gelir vergisi ve kurumlar vergisidir.
1.1. Şahsi Gelir Vergisi
Gerçek kişilerin gelirleri şahsi gelir vergisine tabidir. Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. Bir kişinin geliri aşağıdaki gelir unsurlarından bir veya daha fazlasını içerebilir:
Türk gelir vergisi kademeli bir ölçeğe sahiptir; bir başka deyişle bir kişinin geliri büyüdükçe vergi oranları da artmaktadır. Şahsi gelir vergisi oranları %15 ile %40 arasında değişmektedir. 2023 yılı için uygulanan şahsi gelir vergisi oranları aşağıdaki gibidir:
İstihdam Gelir Vergisi Dilimleri
Vergiye Tabi Gelir (TL) |
Taban Üzerinden Ödenecek Vergi (TL) |
Fazlası (%) |
|
Taban |
Tavan |
||
0 |
70,000 |
- |
15 |
70,000 |
150,000 |
10,500 |
20 |
150,000 |
550,000 |
26,500 |
27 |
550,000 |
1,900,000 |
134,500 |
35 |
1,900,000 |
- |
607,000 |
40 |
Asgari ücrete kadar olan ücretler gelir vergisine ve damga vergisine tabi değildir. Bu durum, 2023 yılı için günlük 110 TL olarak belirlenen yemek ve 56 TL olarak belirlenen ulaşım ödenekleri için de geçerlidir.
İstihdam Dışı Gelir Vergisi Dilimleri
Vergiye Tabi Gelir (TL) |
Taban Üzerinden Ödenecek Vergi (TL) |
Fazlası (%) |
|
Tavan |
Taban |
||
0 |
70,000 |
- |
15 |
70,000 |
150,000 |
10,500 |
20 |
150,000 |
370,000 |
26,500 |
27 |
370,000 |
1,900,000 |
85,900 |
35 |
1,900,000 |
- |
621,400 |
40 |
1.2. Kurumlar Vergisi (KV)
Gelir Vergisi Kanunu’nda tanımlanmış gelir unsurlarının kurumlar tarafından elde edilmesi durumunda vergilendirme, bu kurumların tüzel kişiliği üzerinden uygulanmaktadır.
Türkiye’de 2023 yılında genel ticari gelirlere uygulanacak kurumlar vergisi oranı %25 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili kambiyo kuruluşları, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kuruluşları, sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri gibi finansal kuruluşlar ve bankalar için vergi oranı %30 olarak belirlenmiştir. Ayrıca, ihracatçılar ihracat gelirleri için %5 oranında indirimli kurumlar vergisinden faydalanmaktadır.
2. Gider Üzerinden Alınan Vergiler
2.1. Katma Değer Vergisi (KDV)
Genel olarak uygulanan KDV oranları; %1, %10 ve %20’dir. Ticari, sınai, zirai ve bağımsız mesleki mal ve hizmetler; ithal edilerek ülkeye giriş yapan mal ve hizmetler ve diğer faaliyetler yoluyla oluşturulan mal ve hizmet teslimatlarının tümü KDV’ye tabidir.
2.2. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
Çeşitli vergi oranlarında ÖTV’ye tabi dört ana ürün grubu bulunmaktadır:
Her teslimatta uygulanan KDV’nin aksine, ÖTV sadece bir defaya mahsus olarak uygulanmaktadır.
2.3. Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisi
Bankacılık ve sigorta şirketleri tarafından yapılan işlemlerin KDV’den muaf tutulmasına devam edilse de bu işlemler Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisi’ne tabidir. Bu vergi, kredi faizi gibi bankalar tarafından elde edilen gelirler için uygulanmaktadır. Vergi oranı genellikle %10 olmakla birlikte tüketici kredileri gibi bazı işlemlerde Temmuz 2023 itibarıyla %15’tir. Ayrıca, bankalararası mevduatlardan elde edilen faizler %1 gibi daha düşük bir oran üzerinden vergilendirilmektedir. Kambiyo satışlarına ise %0,2 vergi uygulanmaya başlanmıştır.
2.4. Damga Vergisi
Damga vergisi; sözleşmeler, borç senetleri, sermaye iştirakleri, kredi mektupları, teminat mektupları, mali bildirimler ve bordrolar dâhil olmak üzere çeşitli dokümanlar için uygulanmaktadır. Damga vergisi, belge bedelinin %0,189 ile %0,948’i arasında değişen oranlarda tarh olunduğu gibi, bazı belgeler için maktu (önceden belirlenmiş bir bedel) olarak da tahsil edilmektedir.
3. Varlık Vergileri
Üç çeşit varlık vergisi bulunmaktadır:
Türkiye’de sahip olunan bina, daire ve araziler %0,1 ile %0,6 arasında değişen oranlarda emlak vergisine tabi olup tahakkuk eden bu verginin %10’u oranında da Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payı ödenmektedir. Motorlu taşıt vergileri ise her yıl araçların yaşına ve motor hacmine göre yeniden belirlenen maktu bedeller tutarınca alınmaktadır. Veraset ve intikal vergileri ise %1 ile %30 arasında değişen oranlarda alınmaktadır.