Düzenleme ve Denetleme Kurumları

Düzenleme ve denetleme kurumları, farklı piyasaların düzenlenmesi, piyasa faaliyetlerinin bu düzenlemelere uygunluklarının veya oluşabilecek aksaklıkların denetim ve takibi için oluşturulmuştur. Türkiye’deki önemli kuruluşlardan bazıları şunlardır: Rekabet Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu, Özelleştirme İdaresi, Kamu İhale Kurumu, Şeker Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu.

Rekabet Kurumu

Rekabet Kurumu (RK), piyasalarda rekabetin sağlanması ve korunması yolu ile iktisadi etkinliği en üst düzeye çıkarmayı hedefler. Kurumun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Başvuru üzerine ya da re’sen Rekabet Yasası’nda tanımlanmış faaliyetlere ve resmi işlemlere yönelik inceleme, soruşturma ve araştırmaları yürütmek; kanun ihlallerini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve idari düzenlemeleri uygulamak
• Rekabet kurallarıyla çatışmakla birlikte ekonomiye katkısı bulunan, tüketicilere yarar sağlayan anlaşmalara muafiyet tanımak ve bu tür anlaşmalar için ilgili düzenlemeler yapmak
• Belirli bir büyüklüğün üzerindeki birleşme, devralma ve ortak girişimleri inceleyerek piyasalarda tekelleşmenin önüne geçmek
• Özelleştirme aşamasında kamu teşebbüslerinin özel sektöre devrini incelemek ve özelleştirme yoluyla kamudan özel sektöre devrolan alanlarda tekelleşmeye engel olmak
• Piyasalardaki rekabeti olumsuz yönde etkileyecek ya da kısıtlayacak nitelikteki kanunlar ve düzenlemelerle ilgili olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına görüş vererek piyasalarda rekabet koşullarının hâkim kılınmasını sağlamak

https://www.rekabet.gov.tr

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), enerji piyasasının güçlü, şeffaf ve rekabetçi bir piyasa haline getirilmesi ve bu koşulların muhafaza edilmesi; elektriğin ve enerji kaynaklarının nitelik, nicelik, fiyat ve çevreye uyumluluk açısından en uygun şekilde tüketicilere sunulması amaçları doğrultusunda enerji piyasasına ilişkin düzenleme ve denetleme görevlerini yerine getirir. Kurumun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Elektrik, doğal gaz, petrol ve sıvılaştırılmış petrol gazları piyasalarında tüzel kişilerin yetkili olduğu faaliyetleri ve bu faaliyetlerden kaynaklanan hak ve yükümlülükleri tanımlayan lisansları vermek; söz konusu piyasalarda faaliyet gösteren teşebbüsleri denetlemek
• Piyasa performansını izlemek, ilgili düzenlemeleri oluşturmak ve bunların uygulanmasını denetlemek
• Kanundan kaynaklanan fiyatlandırma esaslarını tespit etmek
• Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu vasıtasıyla ihlaller hakkında idari yaptırımları uygulamak

https://www.epdk.gov.tr

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), mevduat sahiplerinin hak ve çıkarlarını korumayı, finans piyasalarındaki güven ve istikrarı garanti altına almayı, mali sektörün gelişmesine yardımcı olmayı ve kredi sisteminin verimli bir şekilde çalışmasını hedefler. Kurumun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Banka, finansal holding şirketi ve istisnaları bulunmakla birlikte finansal kiralama ile faktöring şirketlerindeki kuruluş, yönetim, teşkilat, hisse değişimi ve benzeri faaliyetleri düzenlemek; bu düzenlemelere uyulması yönünde denetimde bulunmak
• Bankaların daha rekabetçi çalışması için işlem ve aracılık maliyetlerinin azaltılması, rekabet gücünün artırılması, piyasa entegrasyonu ve işleyişinin etkinleştirilmesi, piyasanın şeffaflaştırılması ve mali piyasalarda yapılacak düzenlemelere ilgililerin görüşlerinin yansıtılmasını sağlamak
• Bankacılık kanunu kapsamındaki kuruluşların risk yapıları, iç kontrolleri, risk yönetimleri, iç denetim sistemleri, alacakları, öz sermayeleri, borçları, kar ve zarar hesapları, yükümlülük ve taahhüt dengelerini ve bunların yanında mali yapılarını etkileyen tüm unsurları kurumsal yönetim ilkelerine uygunluk açısından denetlemek
• Bağımsız denetim kuruluşlarının hazırladığı yıllık mali raporları değerlendirmek

https://www.bddk.org.tr

Sermaye Piyasası Kurulu

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), yatırımların menkul kıymetlere çevrilmesi yoluyla halkın ekonomik kalkınmaya etkin ve yaygın şekilde katılımını sağlamayı, sermaye piyasasında güven, açıklık, kararlılık ilkelerinin hâkim olmasını sağlayarak yatırımcıların hak ve menfaatlerini korumayı hedefler. Kurulun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Kamuyu zamanında, doğru ve yeterli şekilde bilgilendirmek
• Sermaye Piyasaları Kanunu kapsamındaki kurumların denetim ve değerlendirme gibi faaliyetlerine ilişkin şart ve esasları belirlemek
• Ulusal ve uluslararası mevzuatın gereklerinin sağlanması ile finansal sürekliliğin devam ettirilmesi amacıyla diğer düzenleme ve denetleme kurumları ile iş birliği içinde olmak
• Halka açık şirketlerde ve sermaye piyasası kurumlarında çalışacakların eğitim ve mesleki yeterlilik sertifikalarına ilişkin esasları belirlemek ve bu eğitimler için merkezler kurmak
• Sermaye piyasası oyuncularına yatırım tavsiyesi verecek kişi ve kuruluşların tabi olacağı kuralları belirlemek
• Yapılan başvuru ve bildirimler ile Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun çalışma usulüne ilişkin kuralları belirlemek
• Halka açık şirket, borsa ve öz denetleyici kuruluşların bilgi işletim sistemlerine ilişkin düzenlemeler yapmak
• Halka açık şirketlerin yönetim kurullarında oluşacak üye eksikliklerini belirli durumlarda re’sen üye atayarak geçici süre için gidermek

https://www.spk.gov.tr

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) telekomünikasyon piyasasındaki faaliyetlerin yasal açıdan düzenlenmesi,  denetlenmesi ve bunlarla ilgili onay, izin ve benzeri prosedürlerin uygulanmasını sağlar. Kurumun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Kurulmuş olan şebeke ve altyapıların kanuna uygunluğunu denetlemek ve uygun olmayanların kaldırılmasını sağlamak
• Sektörde lisanslara, standartlara ve mevzuata uygunluğu denetlemek
• Gerektiğinde işletmeciler arasında uzlaştırma prosedürü uygulamak ve aksi durumlarda gerekli tedbirleri almak
• Elektronik haberleşme hizmetlerinden yararlanan tüketici ve son kullanıcıların, hizmetlere eşit koşullarda erişebilmelerine, hak ve menfaatlerinin korunmasına yönelik usul ve esasları belirlemek
• Elektronik haberleşme sektöründe kullanılacak her türlü sistem ve cihazın uyması gereken ulusal standartları belirlemek, yayınlamak ve piyasanın bunlara uygunluğunu denetlemek

https://www.btk.gov.tr

Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu

Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) tütün, tütün mamulleri, alkol ve alkollü içkilerle ilgili faaliyet alanlarında tescil, izin ve ruhsat işlemlerini takip eder; tütün ve alkol tüketiminin tıbbi ve toplumsal zararlarını önleyecek düzenlemelerde bulunur, ilgili kanunların uygulanmasına yönelik sektörel düzenlemeleri yapar. Kurumun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Tütün üretimine yönelik düzenlenme ve denetimleri yapmak, tütün tohumunun ithali ve tütün ticareti için gerekli izinleri vermek; ihale yoluyla tütün mamulleri alım-satım işlemlerini gerçekleştirmek
• Tütün işleme tesislerinin kurulması için gerekli izinleri vermek; bu tesislerdeki faaliyetleri denetlemek, tütün stok ve depolarını izlemek, tütün depoları ile ilgili izinleri vermek
• Sektörde faaliyet gösteren şirketleri denetlemek
• Tütün mamulleri üretimine yönelik kuruluş, üretim ve satış izinlerini vermek
• Etil alkol, metanol, damıtılmış alkollü içecekler ve mayalı alkollü içecekler ile ilgili olarak piyasaları düzenlemek; ülke çapında uygulanacak düzenlemeleri hazırlamak ve bunları AB mevzuatıyla uyumlu hale getirmek

https://www.tapdk.gov.tr

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), diğer düzenleme ve denetleme kurumlarıyla aynı özelliklere sahip olmamakla birlikte Türkiye’deki özelleştirme işlemlerinin yürütülmesinden sorumlu olması itibarıyla oldukça önemli bir otorite konumundadır. İdare ülkede yapılacak özelleştirme faaliyetlerine ilişkin tam sorumluluk üstlenmiş bağımsız bir idari organdır. İdarenin temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Kuruluşların özelleştirmeye alınması veya özelleştirme kapsamından çıkarılmasının yanı sıra gerekli gördüğü kuruluşların özelleştirmeye hazırlanması konularında Özelleştirme Yüksek Kurulu’na teklif götürmek
• Uygun bulunan işletmeler için bir özelleştirme planı hazırlamak ve gerekli özelleştirme işlemlerini belirlemek
• Kuruluşların özelleştirilmesine yönelik işlemleri yürütmek; özelleştirmeye hazırlık aşamasında kuruluşları yönlendirmek ve bu alanlardaki faaliyetlerin koordinasyonunu yürütmek
• Kuruluşların mali, idari ve hukuki yapılarına ilişkin düzenlemeler yapmak
• Özelleştirme Fonu’nun idaresini yürütmek

https://www.oib.gov.tr

Kamu İhale Kurumu

 
Kamu İhale Kurumu (KİK), kamu hukukuna tabi olan veya kamunun denetimi altında bulunan ya da kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirler; kanunda belirtilen idarelerin kullanımındaki her türlü kaynaktan karşılanan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerini kanun hükümlerine göre yürütür. Kurumun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• İhalenin başından sözleşmenin imzalanmasına kadar geçen süreçte İdarenin yapacağı işlemlere yönelik mevzuata aykırılık şikâyetlerini incelemek
• Kurul kararıyla Kamu İhale Kanunu ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na ilişkin tüm mevzuat, standart ihale dokümanı ve sözleşmeleri hazırlamak, geliştirmek ve bunların uygulamalarını yönlendirmek
• İhaleye katılma yasağı bulunanların sicilini tutmak
• İhale ilanlarına ilişkin esasları belirlemek, Kamu İhale Bülteni’ni yayınlamak

https://www.ihale.gov.tr

Şeker Kurumu
 

Şeker Kurumu, ülkedeki şeker talebinin yerel üretimle karşılanması ve gerekli olması halinde yapılacak ihracat konularında şeker rejimi, şeker üretiminin usul ve esasları, fiyatlandırma ve pazarlamaya ilişkin düzenlemeler konusunda yetkili ve görevli kurumdur. Kurum şekere ilişkin mevzuatın uygulanmasını sağlar ve faaliyetlerin mevzuata uygunluğunu denetler. Kurum, karar organı olan Şeker Kurulu aracılığıyla şu görev ve yetkilere sahiptir:

• Kota tespiti, iptali ve transferi konularında karar almak ve uygulamak
• Piyasadaki şirketlerin katılım paylarını belirlemek
• Depolama kesintisi ve primlere ilişkin karar almak ve uygulamak
• Pazara ilişkin parametreleri değerlendirmek ve gerekli görülen düzenlemeler konusundaki görüşlerini üst mercilere bildirmek
• Kanundan doğan idari yaptırımları uygulamak
• Ar-Ge faaliyetlerini yönlendirmek ve gerekli görülmesi halinde kaynak sağlamak
• İlgili fabrikalarda denetim yapmak

https://www.sekerkurumu.gov.tr

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), genel olarak radyo ve televizyon faaliyetlerini düzenlemek ve denetlemekle görevlidir. Karasal, sayısal, uydu, kablo ve IPTV ortamından yayın yapan kuruluşlara lisans ve yayın izni RTÜK tarafından verilir. RTÜK re’sen ya da izleyici şikâyeti üzerine yayıncı kuruluşları denetler ve gerekli hallerde yaptırım uygular. Kurulun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Yayın hizmetleri piyasasında haber alma özgürlüğü ve rekabet ortamının sağlanması amacıyla tedbirler almak
• Televizyon kanal ve radyo frekans planlamalarını yapmak ve uygulamak
• Medya hizmet sağlayıcılarının bulunacakları lisans talepleri için gerekli şartları belirlemek, bu şartları sağlayanlara lisans vermek, şartların devamlılığını denetlemek ve gerektiğinde verilen lisansları iptal etmek
• Türkiye’de yerleşik medya hizmet sağlayıcılarının yayınlarının mevzuata ve ilgili uluslararası anlaşmalara uygunluğunu denetlemek
• Türkiye’de yerleşik olmayıp yargı yetkisi dâhilinde olan medya hizmet sağlayıcılarının yayın hizmetlerinin mevzuata ve ilgili uluslararası anlaşmalara uygunluğunu denetlemek
• Yayınların izlenme ve dinlenme oran ölçümlerinin yapılması ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasları belirleyerek bunlara aykırılıklara ilişkin yaptırımları belirlemek

https://www.rtuk.org.tr

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu

 
Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), yüksek kalitede ve güvenilir bir finansal raporlama ve bağımsız denetim ortamı oluşturmak amacıyla finansal raporların uluslararası standartlarla uyumlu olarak düzenlenmesini ve denetlenmesini sağlayacak standartlar koymak ve etkin bir kamu gözetimini gerçekleştirmek üzere kurulmuştur. Kurumun temel sorumluluk ve yetkileri şunlardır:

• Kanunen defter tutmakla yükümlü olanların finansal tablolarının ihtiyaca uygunluk, şeffaflık, güvenilirlik, anlaşılırlık ve tutarlılığını sağlamak amacıyla uluslararası standartlara uygun Türkiye Muhasebe Standartları’nı oluşturmak ve yayımlamak
• Bağımsız denetçi ve denetim kuruluşlarının kuruluş şartlarını ve çalışma prensiplerini belirlemek, uygun bulunanları yayınlamak, resmi sicile kaydetmek ve bu bilgileri kamuoyuna duyurmak
• Bağımsız denetçi ve denetim kuruluşlarının faaliyetlerinin kurallara uygunluğunu denetlemek ve bu faaliyetlerin uygun bulunmaması durumunda faaliyet izinlerini askıya almak veya iptal etmek
• Bağımsız denetim yapacaklara yönelik sınav, yetkilendirme, tescil, disiplin soruşturması işlemlerini yürütmek; eğitimlerine ve etiğe ilişkin standartları belirlemek, eksikliklerin giderilmesi için tedbirler almak
• Yabancı ülkelerin kendi görev alanındaki kurumlarıyla iş birliğinde bulunmak; Türkiye’de denetim yapmasına izin verilen yabancı menşeli denetim kuruluş ve denetçileri resmi sicile kaydetmek ve bu bilgileri kamuoyuna duyurmak

https://www.kgk.gov.tr