Nevşehir’de turizmden sonra gelen ikinci sektör tarım sektörüdür. Nevşehir’de tarım denince akla gelen başlıca tarım ürünleri Kabak Çekirdeği, Üzüm, Patates, Kuru Fasulye ve Çavdardır. Nevşehir ilinde 2022 yılında Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı 20.081 çiftçi yer almaktadır.
2022 Yılı Genel Arazi Varlığı
Arazi Varlığı |
Alan (dekar) |
Yüzde (%) |
Ekilebilir Arazi |
3.522.178 |
65 |
Orman Arazisi |
136.646 |
3 |
Çayır Mera |
716.285 |
13 |
Tarıma Elverişli Olmayan Arazi |
1.011.191 |
19 |
Toplam Arazi |
5.386.300 |
10
|
Kaynak: TÜİK, 2022.
Nevşehir iline ekilebilir arazi anlamında bakıldığı zaman aşağıdaki tabloda görüleceği üzere tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alan bazında en yüksek paya sahip olduğu görülmektedir.
2022 Yılı Ekilebilir Arazi Dağılımı
Ürünler |
Alan (Da) |
Yüzde (%) |
Tahıllar |
1.780.263 |
54 |
Nadas Alanı |
580.358 |
17.6 |
Sebze Alanı |
235.862 |
7.1 |
Bağ Alanı |
186.267 |
5.6 |
Baklagiller |
227.364 |
6.9 |
Yem Bitkileri |
87.897 |
2.7 |
Yumru Bitkileri |
71.077 |
2.2 |
Endüstri Bitkileri |
53.800 |
1.6 |
Meyve |
45.097 |
1.4 |
Yağlı Tohumlar |
31.307 |
0.9 |
Toplam |
3.272.980 |
100 |
Nevşehir İlçeler Hayvansal Ürün Miktarı (Ton)
Ürün Adı |
TOPLAM |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Yapağı |
282,3 |
21,4 |
47 |
37 |
74 |
23 |
32 |
20 |
27,9 |
Doğal Bal |
131 |
14 |
8 |
23 |
10 |
5 |
12 |
19 |
40 |
Balmumu, Arı |
6,76 |
0,06 |
1 |
1 |
0,7 |
- |
- |
1 |
3 |
Keçi Kılı |
6,4 |
0,3 |
0,9 |
0,9 |
2 |
0,4 |
0,1 |
0,8 |
1 |
Kaynak: TÜİK, 2022.
Nevşehir’de üretilen hayvansal ürün miktarları incelendiğinde; üretimi en fazla olan ürünün yapağı olduğu görülmektedir. Sonrasında sırasıyla doğal bal, balmumu, arı ve keçi kılı gelmektedir. Yapağı üretiminde Gülşehir ilk sırada yer almakta; bunu sırasıyla Avanos, Derinkuyu, Kozaklı, Ürgüp, Hacıbektaş, Acıgöl ve Merkez izlemektedir. Balmumu üretiminde Ürgüp ilçesi ilk sırada yer almakta; bunu Merkez, Avanos ve Derinkuyu, Gülşehir ve Acıgöl izlemektedir. Doğal bal üretiminde benzer şekilde Ürgüp ilçesi ilk sırada yer almakta; sonrasında Derinkuyu, Merkez, Acıgöl, Kozaklı, Gülşehir, Avanos ve Hacıbektaş sırasıyla yer almaktadır. Keçi kılı üretiminde Gülşehir ilk sırada yer almaktadır.
Nevşehir İlçeler Kovan Sayıları
İlçeler |
Eski Tip Kovan Sayısı |
Yeni Tip Kovan Sayısı |
Ürgüp |
165 |
5.373 |
Merkez |
35 |
4.965 |
Derinkuyu |
0 |
2.586 |
Acıgöl |
3 |
1.740 |
Kozaklı |
35 |
1.210 |
Gülşehir |
0 |
980 |
Avanos |
0 |
650 |
Hacıbektaş |
90 |
550 |
Nevşehir ilçelerinin kovan sayıları incelendiğinde; hem eski hem de yeni tip en fazla kovanın Ürgüp ilçesinde bulunduğu görülmektedir. Eski tip kovanlarda 2. sırayı Hacıbektaş almakta; onu Merkez ve Kozaklı ilçeleri eş sayıdaki kovanlar ile izlemektedir. Acıgöl’de ise 3 adet eski tip kovan bulunmaktadır. Yeni tip kovanlar incelendiğinde; 2. sırayı Merkez ilçe almakta; onu sırasıyla Derinkuyu, Acıgöl, Kozaklı, Gülşehir, Avanos ve Hacıbektaş izlemektedir.
Nevşehir İlçeler Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayıları
Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı |
|
Merkez |
213 |
Acıgöl |
100 |
Ürgüp |
95 |
Kozaklı |
92 |
Derinkuyu |
31 |
Hacıbektaş |
30 |
Avanos |
20 |
Gülşehir |
20 |
Toplam |
601 |
Kaynak: TÜİK, 2022.
İlçelerdeki arıcılık faaliyeti yapan işletme sayıları incelendiğinde, en fazla işletmenin Merkez ilçesinde bulunduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla Acıgöl, Ürgüp, Kozaklı, Derinkuyu, Hacıbektaş, Avanos ve Gülşehir izlemektedir. Merkez ilçe 213 işletme ile öne çıkmakta; Acıgöl ve Ürgüp ilçelerindeki işletme sayıları birbirine yakın seyretmektedir. Derinkuyu ile Hacıbektaş; Avanos ile Gülşehir ilçeleri ise birbirine son derece yakın veya aynı sayıda işletmeyi barındırmaktadır.
Nevşehir İlçeler Canlı Hayvan Sayısı
Hayvan Türü |
Toplam |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Koyun |
215.925 |
16.433 |
36.000 |
28.628 |
56.532 |
17.520 |
24.622 |
15.174 |
21.016 |
İnek |
106.781 |
14.164 |
18.465 |
16.871 |
18.592 |
9.952 |
6.606 |
14.765 |
7.366 |
Kıl Keçisi |
9.858 |
340 |
1.311 |
1.315 |
3.548 |
645 |
128 |
1.227 |
1.344 |
Koç |
3.502 |
220 |
950 |
195 |
920 |
220 |
450 |
326 |
221 |
Boğa |
3.192 |
480 |
1.400 |
85 |
408 |
65 |
45 |
221 |
488 |
Eşek |
622 |
77 |
44 |
27 |
341 |
30 |
40 |
12 |
51 |
At |
426 |
6 |
75 |
9 |
6 |
0 |
10 |
271 |
49 |
Deve |
31 |
- |
2 |
- |
- |
- |
- |
19 |
10 |
Nevşehir ilçelerindeki canlı hayvan sayıları incelendiğinde; ilde en fazla koyun bulunduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla inek, kıl keçisi, koç ve boğa izlemektedir. İnek sayısı en fazla Gülşehir’dedir. Kıl keçisi ise en fazla Ürgüp’te bulunmaktadır.
Nevşehir Tahıl Ürünleri Üretim Miktarı (Ton)
Ürün Adı |
Toplam |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Şeker Pancarı |
376.934 |
- |
43.441 |
- |
86.882 |
108.603 |
132.133 |
910 |
4.965 |
Patates |
280.162 |
52.090 |
3.241 |
78.983 |
57.878 |
- |
188 |
37.621 |
50.161 |
Buğday |
222.653 |
25.705 |
55.417 |
13.313 |
16.586 |
33.532 |
52.387 |
12.149 |
13.564 |
Arpa |
194.484 |
5.702 |
58.182 |
1.529 |
47.714 |
27.262 |
30.852 |
15.311 |
7.932 |
Yonca |
184.500 |
20.000 |
30.000 |
16.150 |
56.000 |
15.000 |
9.350 |
14.000 |
24.000 |
Mısır |
134.832 |
13.373 |
28.600 |
16.746 |
38.551 |
12.783 |
2.716 |
15.563 |
6.500 |
Fasulye (Kuru) |
46.930 |
3.187 |
76 |
29.959 |
941 |
38 |
105 |
8.302 |
4.322 |
Çavdar |
21.466 |
2.280 |
2.305 |
5.961 |
2.153 |
152 |
12 |
7.235 |
1.368 |
Yulaf |
17.046 |
527 |
4.316 |
3.613 |
561 |
898 |
73 |
2.766 |
4.292 |
Durum Buğdayı |
14.230 |
- |
- |
- |
- |
3.003 |
11.227 |
- |
- |
Nohut |
10.041 |
1.298 |
2.163 |
50 |
699 |
3.750 |
269 |
280 |
1.532 |
Fiğ |
8.204 |
750 |
2.500 |
297 |
2.375 |
400 |
545 |
687 |
650 |
Triticale |
2.444 |
231 |
443 |
97 |
- |
337 |
139 |
388 |
809 |
Korunga |
2.161 |
- |
105 |
- |
15 |
200 |
23 |
18 |
1.800 |
Aspir Tohumu |
2.076 |
55 |
451 |
- |
237 |
1.277 |
29 |
9 |
18 |
Ayçiçeği Tohumu |
1.735 |
- |
- |
- |
164 |
1.571 |
- |
- |
- |
Kaynak: TÜİK, 2022.
Toplam üretim miktarları incelendiğinde, Nevşehir ilinde en fazla miktarda üretilen tahıl ürününün şeker pancarı olduğu görülmektedir. Şeker pancarı üretiminde Kozaklı ve Hacıbektaş ilçeleri öne çıkmaktadır. Acıgöl ve Derinkuyu’da ise şeker pancarı üretimi yapılmamaktadır. İlde patates üretimi 2. sırada gelmektedir. Patates üretiminin en fazla olduğu ilçe Derinkuyu’dur. Bunu sırasıyla Gülşehir, Acıgöl ve Ürgüp izlemektedir.
Nevşehir Tahıl Ürünleri İlçe Sıralamaları
Ürün Adı |
Nevşehir |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Şeker Pancarı |
1 |
- |
4 |
- |
3 |
2 |
1 |
6 |
5 |
Patates |
2 |
3 |
6 |
1 |
2 |
- |
7 |
5 |
4 |
Buğday |
3 |
4 |
1 |
7 |
5 |
3 |
2 |
8 |
6 |
Arpa |
4 |
7 |
1 |
8 |
2 |
4 |
3 |
5 |
6 |
Yonca |
5 |
4 |
2 |
5 |
1 |
6 |
8 |
7 |
3 |
Mısır |
6 |
5 |
2 |
3 |
1 |
6 |
8 |
4 |
7 |
Fasulye (Kuru) |
7 |
4 |
7 |
1 |
5 |
8 |
6 |
2 |
3 |
Çavdar |
8 |
4 |
3 |
2 |
5 |
7 |
8 |
1 |
6 |
Yulaf |
9 |
7 |
1 |
3 |
6 |
5 |
8 |
4 |
2 |
Durum Buğdayı |
10 |
- |
- |
- |
- |
2 |
1 |
- |
- |
Nohut |
11 |
4 |
2 |
8 |
5 |
1 |
7 |
6 |
3 |
Fiğ |
12 |
3 |
1 |
8 |
2 |
7 |
6 |
4 |
5 |
Triticale |
13 |
5 |
2 |
7 |
- |
4 |
6 |
3 |
1 |
Korunga |
14 |
- |
3 |
- |
6 |
2 |
4 |
5 |
1 |
Aspir Tohumu |
15 |
4 |
2 |
- |
3 |
1 |
5 |
7 |
6 |
Ayçiçeği Tohumu |
16 |
- |
- |
- |
1 |
- |
- |
- |
Kaynak: TÜİK, 2022.
Nevşehir ilçelerinde; Avanos ilçesi 4 (buğday, yulaf, arpa ve fiğ), Derinkuyu ilçesi 2 (patates, fasulye), Gülşehir ilçesi 2 (mısır, yonca), Hacıbektaş ilçesi 3 (aspir tohumu, nohut, ayçiçeği tohumu), Kozaklı ilçesi 2 (şeker pancarı, durum buğdayı), Merkez ilçesi 1 (çavdar) ve Ürgüp ilçesi 2 (triticale, korunga) ürünün üretiminde il içerisindeki sıralamada ilk sırada yer almaktadır.
Nevşehir Sebze Üretim Miktarları (Ton)
Ürün Adı |
Toplam |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Domates |
59.921 |
1.250 |
20.945 |
145 |
22.806 |
1.005 |
5.033 |
4.368 |
4.369 |
Kabak (Çerezlik) |
21.526 |
2.800 |
330 |
3.000 |
1.430 |
- |
191 |
11.575 |
2.200 |
Sarımsak |
4.953 |
479 |
40 |
0 |
3.750 |
0 |
26 |
608 |
50 |
Biber |
2.562 |
102 |
1.601 |
5 |
392 |
56 |
8 |
190 |
208 |
Salatalık |
2.139 |
88 |
846 |
- |
395 |
15 |
25 |
360 |
410 |
Soğan |
2.047 |
949 |
173 |
96 |
0 |
0 |
58 |
517 |
254 |
Patlıcan |
1.866 |
140 |
1.451 |
- |
108 |
20 |
- |
17 |
130 |
Karpuz |
1.731 |
210 |
190 |
- |
625 |
- |
15 |
147 |
544 |
Kavun |
768 |
113 |
300 |
- |
124 |
- |
36 |
30 |
165 |
Fasulye (Yeşil) |
500 |
120 |
90 |
85 |
50 |
12 |
6 |
77 |
60 |
Marul |
122 |
40 |
30 |
- |
- |
- |
1 |
51 |
- |
Karnabahar |
108 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
90 |
18 |
Ispanak |
79 |
10 |
35 |
- |
6 |
- |
2 |
26 |
|
Lahana |
63 |
48 |
- |
- |
- |
- |
- |
15 |
- |
Pırasa |
59 |
26 |
30 |
- |
- |
- |
- |
3 |
- |
Kaynak: TÜİK, 2022.
Nevşehir’deki sebze üretim miktarları incelendiğinde; en fazla üretilen sebzenin domates olduğu görülmektedir. Gülşehir ve Avanos ilçelerinde üretim en fazladır. Çerezlik kabak üretiminde Merkez ilçe 1.sırada yer almakta olup diğer ilçelere kıyasla son derece yüksek bir üretim miktarına sahiptir. Sarımsak üretiminin büyük çoğunluğu Gülşehir’den sağlanmaktadır. Salatalık üretimi ilçelerde dağınık biçimde bulunmakta olup üretimin en fazla olduğu ilçe Avanos’tur.
Nevşehir Sebzeler İlçe Sıralamaları
Ürün Adı |
Nevşehir |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Domates |
1 |
6 |
2 |
8 |
1 |
7 |
3 |
5 |
4 |
Kabak (Çerezlik) |
2 |
3 |
6 |
2 |
5 |
- |
7 |
1 |
4 |
Sarımsak |
3 |
3 |
- |
- |
1 |
- |
- |
2 |
4 |
Biber |
4 |
4 |
1 |
8 |
2 |
6 |
7 |
5 |
3 |
Salatalık |
5 |
5 |
1 |
- |
3 |
7 |
6 |
4 |
2 |
Soğan |
6 |
1 |
4 |
5 |
- |
- |
6 |
2 |
3 |
Patlıcan |
7 |
2 |
1 |
- |
4 |
5 |
- |
6 |
3 |
Karpuz |
8 |
3 |
4 |
- |
1 |
- |
6 |
5 |
2 |
Kavun |
9 |
4 |
1 |
- |
3 |
- |
5 |
6 |
2 |
Fasulye |
10 |
1 |
2 |
3 |
6 |
7 |
8 |
4 |
5 |
Marul |
11 |
2 |
3 |
- |
- |
- |
4 |
1 |
- |
Karnabahar |
12 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
1 |
2 |
Ispanak |
13 |
3 |
1 |
- |
4 |
- |
5 |
2 |
|
Lahana |
14 |
1 |
- |
- |
- |
- |
- |
2 |
- |
Pırasa |
15 |
2 |
1 |
- |
- |
- |
- |
3 |
- |
Kaynak: TÜİK, 2022.
Yukarıdaki tabloda, Nevşehir ilçelerinin çoğunluğunda üretilen sebze ürünleri ve bu ürünlerin üretimindeki ilçe sıralamaları gösterilmektedir. Buna göre; Acıgöl ilçesi 2 (soğan, fasulye), Avanos ilçesi 6 (patlıcan, sarımsak, ıspanak, kavun, biber, salatalık), Gülşehir ilçesi 3 (domates, sarımsak, karpuz) ve Merkez ilçesi 3 (marul, çerezlik kabak, karnabahar) ürünün üretiminde ilk sırada yer almaktadır.
Nevşehir Meyve Üretim Miktarları (Ton)
Ürün Adı |
Toplam |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Üzüm |
103.645 |
4.169 |
12.498 |
384 |
19.839 |
5.012 |
975 |
28.861 |
31.907 |
Elma |
15.361 |
656 |
1.520 |
949 |
1.090 |
306 |
128 |
2.358 |
8.354 |
Kayısı |
5.223 |
501 |
78 |
492 |
87 |
31 |
44 |
669 |
3.321 |
Zerdali |
2.756 |
380 |
- |
- |
470 |
13 |
26 |
289 |
1.578 |
Badem |
2.630 |
18 |
2.006 |
- |
12 |
63 |
24 |
67 |
440 |
Armut |
2.569 |
131 |
158 |
44 |
91 |
45 |
11 |
385 |
1.704 |
Çilek |
1.578 |
- |
12 |
630 |
- |
- |
24 |
762 |
150 |
Ceviz |
1.358 |
27 |
499 |
- |
19 |
184 |
23 |
119 |
487 |
Erik |
1.183 |
84 |
46 |
5 |
30 |
29 |
2 |
99 |
888 |
Ayva |
741 |
4 |
56 |
- |
7 |
3 |
- |
140 |
531 |
Kiraz |
731 |
16 |
13 |
3 |
20 |
28 |
11 |
136 |
504 |
Vişne |
325 |
5 |
27 |
4 |
22 |
15 |
13 |
81 |
158 |
İğde |
218 |
- |
19 |
- |
- |
8 |
8 |
54 |
129 |
Şeftali |
211 |
2 |
37 |
1 |
5 |
2 |
4 |
67 |
93 |
Dut |
158 |
6 |
- |
- |
50 |
1 |
6 |
29 |
66 |
Nevşehir ilinde en fazla miktarda üretilen meyve üzümdür. Bağcılık ile de özdeşleşmiş Nevşehir’de şaraplık, kurutmalık ve sofralık üzüm üretimi mevcuttur. Üzüm üretiminde Ürgüp ilçesi öne çıkmakta; Merkez ilçe onu izlemektedir.
Nevşehir Meyveler İlçe Sıralamaları
Ürün Adı |
Nevşehir |
Acıgöl |
Avanos |
Derinkuyu |
Gülşehir |
Hacıbektaş |
Kozaklı |
Merkez |
Ürgüp |
Üzüm |
1 |
6 |
4 |
8 |
3 |
5 |
7 |
2 |
1 |
Elma |
2 |
6 |
3 |
5 |
4 |
7 |
8 |
2 |
1 |
Kayısı |
3 |
3 |
6 |
4 |
5 |
8 |
7 |
2 |
1 |
Zerdali |
4 |
3 |
- |
- |
2 |
6 |
5 |
4 |
1 |
Badem |
5 |
6 |
1 |
- |
7 |
4 |
5 |
3 |
2 |
Armut |
6 |
4 |
3 |
7 |
5 |
6 |
8 |
2 |
1 |
Çilek |
7 |
- |
5 |
2 |
- |
- |
4 |
1 |
3 |
Ceviz |
8 |
5 |
1 |
- |
7 |
3 |
6 |
4 |
2 |
Erik |
9 |
3 |
4 |
7 |
5 |
6 |
8 |
2 |
1 |
Ayva |
10 |
5 |
3 |
- |
4 |
6 |
- |
2 |
1 |
Kiraz |
11 |
6 |
5 |
8 |
4 |
3 |
7 |
2 |
1 |
Vişne |
12 |
7 |
3 |
8 |
4 |
5 |
6 |
2 |
1 |
İğde |
13 |
- |
3 |
- |
- |
4 |
4 |
2 |
1 |
Şeftali |
14 |
6 |
3 |
7 |
4 |
6 |
5 |
2 |
1 |
Dut |
15 |
4 |
- |
- |
2 |
5 |
4 |
3 |
1 |
Yukarıdaki tabloda, Nevşehir ilçelerinin çoğunluğunda üretilen sebze ürünleri ve bu ürünlerin üretimindeki ilçe sıralamaları gösterilmektedir. Buna göre; Avanos ilçesi 2 (ceviz, badem), Merkez ilçesi 1 (çilek) ve Ürgüp ilçesi 12 (üzüm, elma, kayısı, zerdali, armut, erik, ayva, kiraz, vişne, iğde, şeftali, dut) ürünün üretiminde ilk sırada yer almaktadır. Buradan da anlaşılacağı üzere, Ürgüp ilçesi üretilen meyve çeşitliliğinin ve miktarının en fazla olduğu ilçedir.
Nevşehir İlçe Tarım Alanları (Dekar)
Tarım Alanı |
|
Avanos |
697.147 |
Kozaklı |
576.445 |
Hacıbektaş |
426.190 |
Gülşehir |
424.915 |
Merkez |
400.403 |
Ürgüp |
274.165 |
Acıgöl |
257.701 |
Derinkuyu |
242.322 |
Toplam |
3.299.288 |
Kaynak: TÜİK, 2022.
İlçelerin tarım alanları incelendiğinde, tarım alanı en fazla olan ilin Avanos olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla Kozaklı, Hacıbektaş, Gülşehir, Merkez, Ürgüp, Acıgöl ve Derinkuyu izlemektedir.
Doğal Soğuk Hava Deposu Sayıları
İlde patates ve limon depolamak için doğal yeraltı soğuk hava depoları mevcuttur. 2023 itibari ile Nevşehir'de toplam kapasitesi 2 Milyon ton olan 1.321 adet doğal depo bulunmaktadır.