Nevşehir, doğal, tarihi ve kültürel zenginliklerin buluştuğu, dünyada bir marka değeri haline gelen Kapadokya Bölgesinin en önemli merkezi kabul edilmektedir. Merkeze bağlı bulunan Göreme ve Uçhisar beldeleri Kayalık Kapadokya adıyla bilinen bölge içerisinde yer almakta ve Nevşehir yılda dört milyona yakın turisti ağırlamaktadır. Bu durum, bölgenin eşsiz güzellikleri sayesinde turizmin gelişmesine ve bölge insanının refahına katkı sunmaktadır.
Nevşehir Merkez ilçesi Kayseri’ye 80 km, Konya’ya 220 km, Adana’ya 260 km ve Ankara’ya 295 km uzaklıkta yer almaktadır. Aksaray, Kayseri, Kırşehir, Niğde gibi çevre illere yaklaşık bir saat mesafede yer alan Nevşehir Merkez ilçe avantajlı bir konuma sahiptir. Türkiye’nin ortasında yer alan Nevşehir iline ulaşım kara ve hava yolu ile sağlanmaktadır. Şehir, coğrafyanın genellikle düz olması nedeniyle kolay bir karayolu ulaşımına sahiptir. İl karayollarının toplam uzunluğu yaklaşık olarak 524 km'dir. Ankara-Niğde otoyolu ile beraber Nevşehir'in lojistik önemi biraz daha artmıştır. İl ve ilçe terminallerin Nevşehir’den hareket eden minibüslerin yanı sıra iller arası seyahat eden birçok otobüs firması ile uğramaktadır. Bu hem il Merkezine hem de ilçelere önemli bir konum avantajı sağlamaktadır.
Nevşehir il merkezinde faaliyet gösteren firmalar genel olarak gıda ürünleri, tarım aletleri, otomotiv yan sanayi parçaları, içecek, tuğla-bims ve kimyevi maddeler imalatı alanlarında üretim yapmaktadır. Aksaray ve Kayseri gibi Nevşehir’e komşu veya yakın illerde bulunan ve alanlarında önde gelen sanayi kuruluşlarının faaliyet gösterdikleri illerde lokomotif etkisi yaratarak imalat sanayinin gelişimine katkıda bulunduğu gözlemlenmektedir. Ancak Nevşehir'de buna benzer büyük firmaların bulunmayışı bu anlamda bir dezavantaj olarak nitelenebilir. İl merkezinde bir adet organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Bir adet ise küçük sanayi sitesi faaliyetlerine devam etmektedir.
Yüz ölçümü 574 km² ve nüfusu 2022 itibarıyla 155.968 olan Nevşehir il merkezine bağlı; Çat, Göre, Göreme, Kavak, Kaymaklı, Uçhisar, Sulusaray ve Nar olmak üzere 8 belde bulunmaktadır.
Merkez İlçe Mahalle ve Belediyeler
|
Belediye Adı |
Belediye Nüfusu |
Belediyenin Niteliği |
Mahalle Adı |
|
Nevşehir |
123.882 |
İl Merkezi |
15 Temmuz |
|
20 Temmuz |
|||
|
2000 Evler |
|||
|
350 Evler |
|||
|
Bahçelievler |
|||
|
Bekdik |
|||
|
Camicedit |
|||
|
Cevher Dudayev |
|||
|
Emek |
|||
|
Esentepe |
|||
|
Fatih Sultan Mehmet |
|||
|
Güzelyurt |
|||
|
Hacırüştü |
|||
|
Herikli |
|||
|
İbrahimpaşa |
|||
|
Kapucubaşı |
|||
|
Karasoku |
|||
|
Kıratlıoğlu |
|||
|
M.Akif Ersoy |
|||
|
Raşitbey |
|||
|
Sümer |
|||
|
Yeni |
|||
|
Çat |
2.031 |
Belde |
15 Temmuz |
|
Cumhuriyet |
|||
|
İstiklal |
|||
|
Göre |
2.516 |
Belde |
Afetevleri |
|
Kasapoğlu |
|||
|
Göreme |
2.034 |
Belde |
Aydınlı-Orta |
|
İsali-Gaferli-Avcılar |
|||
|
Kavak |
2.587 |
Belde |
Aşağı |
|
Yukarı |
|||
|
Kaymaklı |
4.315 |
Belde |
Bekirağa |
|
Camikebir |
|||
|
Hatipoğlu |
|||
|
Nar |
5.017 |
Belde |
Aşağı |
|
Baş |
|||
|
Orta |
|||
|
Yeni |
|||
|
Sulusaray |
2.012 |
Belde |
Cumhuriyet |
|
Sultan Aladdin |
|||
|
Yeni |
|||
|
Uçhisar |
3.555 |
Belde |
Aşağı |
|
Tekelli |
|||
|
Yukarı |
Kaynak: TÜİK, ADNKS, 2022.
Nevşehir, Çat, Göre, Göreme, Kavak, Kaymaklı, Nar, Sulusaray ve Uçhisar olmak üzere 9 Belediyeye sahip olan ilçe; 15 Temmuz, 20 Temmuz, 2000 Evler, 350 Evler, Bahçelievler, Bekdik, Camicedit, Cevher Dudayev, Emek, Esentepe, Fatih Sultan Mehmet, Güzelyurt, Hacırüştü, Herikli, İbrahimpaşa, Kapucubaşı, Karasoku, Kıratlıoğlu, M.Akif Ersoy, Raşitbey, Sümer, Yeni (Nevşehir), 15 Temmuz, Cumhuriyet, İstiklal, Afetevleri, Kasapoğlu, Aydınlı-Orta, İsali-Gaferli-Avcılar, Aşağı (Kavak), Yukarı (Kavak), Bekirağa, Camikebir, Hatipoğlu, Aşağı (Nar), Baş (Nar), Orta (Nar), Yeni (Nar), Cumhuriyet, Sultan Aladdin, Yeni (Sulusaray), Aşağı (Uçhisar), Tekelli ve Yukarı (Uçhisar) olmak üzere 44 mahalleyi bünyesinde barındırmaktadır. Merkez ilçe sınırları içerisinde; Alacaşar, Balcın, Basansarnıç, Boğaz, Çardak, Çiftlikköy, Güvercinlik, İcik ve Özyayla olmak üzere 9 adet köy yer almaktadır.
2018 – 2022 Yılları Merkez İlçesi Toplam Nüfusu
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinin son 5 yıllık toplam nüfusu incelendiğinde, nüfusun giderek arttığı görülmektedir. İlçe, 5 yıllık dönemdeki en düşük nüfus miktarına 2018 yılında sahipken, 2022 yılında en yüksek miktardaki nüfusa ulaşmıştır.
Merkez ilçesinde derslik başına düşen öğrenci sayısı ilkokul ve ortaokul için 15, genel ortaöğretim (lise) için 18, mesleki ve teknik liseler için ise 13’tür. Bu verilere göre derslik başına düşen öğrenci sayısı bakımından Merkez ilçesi ilkokul ve ortaokul düzeyinde Nevşehir ortalamasına (15) eşdeğer ve Türkiye ortalamasının (24) altında, genel ortaöğretim düzeyinde Nevşehir ortalamasına (18) eşdeğer ve Türkiye ortalamasının (34) altında, mesleki ve teknik eğitim düzeyinde ise Nevşehir ortalamasına (13) eşdeğer ve Türkiye ortalamasının (26) altındadır.
Nevşehir Merkez İlçede Üretilen Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Üretim Miktarı (ton)
|
Ürün Adı |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Patates |
36.830 |
46.125 |
40.114 |
37.286 |
37.621 |
|
Mısır |
16.500 |
16.830 |
17.101 |
15.799 |
15.563 |
|
Arpa |
13.474 |
14.359 |
12.706 |
7.627 |
15.311 |
|
Yonca |
13.750 |
14.000 |
14.000 |
14.000 |
14.000 |
|
Buğday |
15.881 |
14.457 |
14.604 |
8.055 |
12.149 |
|
Fasulye (Kuru) |
5.627 |
6.228 |
8.720 |
8.610 |
8.302 |
|
Çavdar |
7.747 |
9.458 |
8.325 |
4.232 |
7.235 |
|
Yulaf |
1.385 |
1.302 |
3.204 |
2.816 |
2.766 |
|
Şeker Pancarı |
0 |
0 |
0 |
0 |
910 |
|
Fiğ |
525 |
605 |
630 |
567 |
687 |
|
Triticale |
403 |
447 |
400 |
264 |
526 |
|
Nohut |
317 |
234 |
346 |
177 |
280 |
|
Bezelye |
294 |
264 |
107 |
100 |
131 |
|
Sorgum |
147 |
144 |
122 |
113 |
113 |
|
Hayvan Pancarı |
100 |
90 |
75 |
70 |
75 |
|
Ayçiçeği Tohumu |
10 |
11 |
13 |
12 |
24 |
|
Korunga |
7 |
6 |
5 |
5 |
18 |
|
Aspir Tohumu |
15 |
15 |
13 |
6 |
9 |
|
Mercimek |
11 |
10 |
10 |
3 |
5 |
|
Çayır Otu |
0 |
0 |
0 |
0 |
5 |
|
Yer Elması |
2 |
3 |
2 |
2 |
2 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinde üretilen tahıllar ve diğer bitkisel ürünler incelendiğinde, 2022 yılında en fazla miktarda üretimin patates olduğu görülmekte; bunu sırasıyla mısır, arpa, yonca, buğday ve fasulye izlemektedir. Patatesin son 5 yıllık süreçteki üretim miktarları incelendiğinde, 2019 yılında artış yaşandığı, 2020 ve 2021 yıllarında azalma kaydedildiği ve 2022 yılında yeniden artışa geçildiği görülmektedir. Mısır üretiminde dalgalanmalar meydana gelmekle beraber mevcut durumda üretim miktarında düşüş söz konusudur. Arpa üretim miktarları incelendiğinde, 2020 yılında yaşanan düşüşü 2021 yılında çok daha büyük bir düşüşün takip ettiği; 2022 yılında ise yeniden artış meydana geldiği görülmektedir. Yonca üretimi ise 2019 yılındaki yükselişin ardından sabit seyretmiştir. İlçede çayır otu ise 2022 yılında üretilmeye başlanmıştır. İlçe; çavdar, çerezlik kabak ve çilek üretiminde ilde 1.sıradadır.
2018 – 2022 Yılları Merkez İlçesinde Üretilen Sebze Miktarı (ton)
|
Ürün Adı |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Kabak (Çerezlik) |
7.875 |
8.576 |
10.766 |
10.631 |
11.575 |
|
Domates |
4.029 |
4.334 |
3.692 |
4.154 |
4.368 |
|
Sarımsak |
443 |
500 |
568 |
586 |
608 |
|
Soğan |
378 |
403 |
396 |
412 |
517 |
|
Salatalık |
126 |
145 |
160 |
168 |
360 |
|
Biber |
190 |
190 |
164 |
163 |
190 |
|
Karpuz |
120 |
110 |
100 |
96 |
147 |
|
Karnabahar |
100 |
96 |
90 |
84 |
90 |
|
Fasulye (Yeşil) |
72 |
73 |
71 |
76 |
77 |
|
Marul |
51 |
52 |
53 |
56 |
65 |
|
Kavun |
30 |
28 |
25 |
22 |
30 |
|
Ispanak |
30 |
34 |
33 |
29 |
26 |
|
Lahana |
17 |
14 |
16 |
18 |
21 |
|
Patlıcan |
11 |
12 |
11 |
13 |
17 |
|
Brokoli |
14 |
14 |
12 |
11 |
13 |
|
Mantar |
0 |
0 |
0 |
0 |
12 |
|
Turp |
6 |
6 |
3 |
3 |
6 |
|
Maydanoz |
3 |
4 |
4 |
4 |
4 |
|
Havuç |
3 |
3 |
2 |
2 |
4 |
|
Bezelye |
3 |
2 |
2 |
2 |
3 |
|
Pırasa |
2 |
3 |
3 |
3 |
3 |
|
Bamya |
3 |
2 |
2 |
2 |
2 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinde üretilen sebze miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla miktarda üretimin çerezlik kabak olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla domates, sarımsak ve soğan izlemektedir. Çerezlik kabak üretimi son 5 yıllık süreçte incelendiğinde, artış eğiliminde olduğu ve yıllar içerisinde artış meydana geldiği görülmektedir. Domates üretiminde 2020 yılında bir miktar azalış gerçekleşmiş sonrasında yeniden artış meydana gelmiştir. Sarımsak miktarı yıllar içerisinde artmıştır. İlçede mantar üretimi 2022 yılında başlamıştır.
2018 – 2022 Yılları Merkez İlçesinde Üretilen Meyve Miktarı (ton)
|
Ürün Adı |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Üzüm |
34.209 |
32.823 |
26.311 |
22.358 |
28.861 |
|
Elma |
1.709 |
1.773 |
1.578 |
1.858 |
2.358 |
|
Çilek |
480 |
480 |
510 |
600 |
762 |
|
Kayısı |
541 |
1.344 |
685 |
696 |
669 |
|
Armut |
601 |
602 |
612 |
614 |
385 |
|
Zerdali |
473 |
551 |
280 |
285 |
289 |
|
Ayva |
113 |
115 |
115 |
117 |
140 |
|
Kiraz |
286 |
290 |
297 |
264 |
136 |
|
Ceviz |
40 |
152 |
128 |
137 |
119 |
|
Erik |
66 |
140 |
134 |
96 |
99 |
|
Vişne |
172 |
179 |
182 |
184 |
81 |
|
Şeftali |
103 |
103 |
80 |
93 |
67 |
|
Badem |
72 |
192 |
127 |
130 |
67 |
|
İğde |
42 |
43 |
42 |
42 |
54 |
|
Dut |
20 |
20 |
10 |
19 |
29 |
|
Nektarin |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinde üretilen meyve miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla üzüm üretildiği görülmektedir. Bunu sırasıyla elma, çilek, kayısı ve armut izlemektedir. Üzüm üretimi son 5 yıllık süreçte incelendiğinde 2021 yılına kadar azalış yaşandığı, 2022 yılında artış meydana geldiği görülmektedir. Elma üretimi 2020 yılında bir miktar düşüş yaşamasına rağmen artış eğilimindedir. İlçede çilek üretimi yıldan yıla artış göstermektedir. Kayısı miktarında büyük bir fark ile en yüksek seviye 2019 yılında kaydedilmiştir. Nektarin, 2022 yılında üretilmeye başlanmıştır.
2018 – 2022 Yılları Merkez İlçesi Toplam Tarım Alanları (Dekar)
|
|
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Tarım Alanı |
401.051 |
402.868 |
399.681 |
400.348 |
400.403 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinin toplam tarım alanları son 5 yıllık süreçte incelendiğinde; en küçük tarım alanı 2020 yılında kaydedilmişken en büyük tarım alanının 2019 yılında kaydedildiği görülmektedir.
2018 – 2022 Yılları Merkez İlçesi Türlerine Göre Tarım Alanları (Dekar)
|
Tarım Alanı Türleri |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alanı |
208.324 |
214.316 |
205.616 |
199.396 |
201.171 |
|
Sebze Alanı |
107.417 |
109.732 |
114.955 |
120.646 |
118.440 |
|
Meyveler, İçecek ve Baharat Bitkileri Alanı |
68.453 |
68.453 |
68.484 |
68.514 |
68.607 |
|
Nadas Alanı |
16.857 |
10.367 |
10.626 |
11.792 |
12.185 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesi tarım alanı türlerine göre incelendiğinde, tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin en büyük alanı kapladığı görülmektedir. Bunu sebze alanı, meyveler, içecek ve baharat bitkileri alanı ve nadas alanı sırasıyla izlemektedir.
2018 – 2022 Yılları Merkez İlçesi Hayvansal Üretim Miktarı (ton)
|
Ürün Adı |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Yapağı |
21 |
31 |
29 |
23 |
20 |
|
Doğal Bal |
15 |
16 |
17 |
17 |
19 |
|
Balmumu, Arı |
1 |
1 |
1 |
2 |
1 |
|
Keçi Kılı |
1 |
1 |
1 |
1 |
0,8 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinin hayvansal üretim miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla miktarda üretimin yapağı olduğu; bunu sırasıyla doğal balın, balmumunun ve keçi kılının izlediği görülmektedir. Yapağının son 5 yıllık dönemdeki üretim miktarları incelendiğinde, 2019 ve 2020 yıllarında en yüksek düzeye ulaştığı görülmektedir. Doğal bal üretim miktarları, küçük dalgalanmalar ile belirli bir düzlemde ilerlemektedir.
Merkez İlçesi Kovan Sayısı ve Tipi (Kovan Sayısı)
|
Kovan Türü |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Arılar Eski Tip |
15 |
15 |
29 |
34 |
35 |
|
Arılar Yeni Tip |
3.883 |
3.965 |
4.680 |
4.840 |
4.965 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinin kovan sayısı ve tipi incelendiğinde, eski tip kovan sayısında artış meydana geldiği görülmektedir. Yeni tip kovan sayısında da benzer şekilde, son 5 yıllık süreçte yıldan yıla artış yaşanmıştır.
Merkez İlçesi Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı
|
|
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı |
205 |
195 |
202 |
210 |
213 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinde arıcılık faaliyeti yapan işletmeler son 5 yıllık süreçte incelendiğinde, en fazla sayıdaki işletmenin 2022 yılında, en düşük sayıdaki işletmenin ise 2019 yılında kaydedildiği görülmektedir.
Merkez İlçesi Canlı Hayvan Sayısı (Baş)
|
Hayvan Türü |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
Koyun |
14.462 |
22.973 |
20.842 |
16.458 |
15.174 |
|
İnek |
10.908 |
16.829 |
13.682 |
14.167 |
14.765 |
|
Kıl Keçisi |
1.500 |
1.686 |
1.500 |
1.185 |
1.227 |
|
Koç |
538 |
350 |
363 |
380 |
326 |
|
At |
128 |
188 |
182 |
273 |
271 |
|
Boğa |
111 |
827 |
582 |
418 |
221 |
|
Deve |
14 |
18 |
16 |
16 |
19 |
|
Eşek |
7 |
20 |
18 |
12 |
12 |
|
Öküz |
0 |
21 |
10 |
9 |
5 |
|
Manda Yavrusu |
0 |
8 |
6 |
6 |
4 |
Kaynak: TÜİK, 2022
Merkez ilçesinin canlı hayvan sayıları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla sayıda canlı hayvanın koyun olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla inek, kıl keçisi, koç ve at izlemektedir.
