Hacıbektaş

Yüz ölçümü 750 km² olan ilçenin 2022 yılı nüfusu 10.884 olup ilçe Nevşehir Merkeze 44 km uzaklıkta yer almaktadır. Türkiye’nin inanç ve kültür turizmi bakımından önemli merkezlerinden biri olan Hacıbektaş ilçesi, 1.250-1.300 m yükseklikteki platolardan oluşmuştur. İlçe, batıda Mucur, doğuda Avanos, kuzeyde Kozaklı ve güneyde Gülşehir ilçeleriyle çevrilmiştir.

Hacıbektaş, Niğde’ye bağlı bir belde iken 1854 yılında belediye teşkilatı kurularak kasaba olmuştur. Daha sonra 01.01.1948 tarihinde Bakanlar Kurulu’nun 12.12.1947 tarih ve 21454 sayılı kararı ile Kırşehir iline bağlı ilçe haline gelmiştir. Nevşehir'in, 20.07.1954 tarihinde il olması ile ilçe Nevşehir iline bağlanmıştır. İlçenin merkezde 3 mahallesi (Bala, Savat ve Zir) ve 30 köyü (Akçataş, Anapınar, Aşağıbarak, Büyükkışla, Çiğdem, Çivril, Karaova, Kayaaltı, Kayı, Kisecik, Hasanlar, Hıdırlar, Âşıklar, Avuç, Başköy, Belbarak, Büyükburunağıl, İlicek, Karaburç, Killik, Köşektaş, Kütükçü, Mikail, Sadık, Hırkatepesidelik, Yenice, Yeniyapan, Yurtyeri. Karaburna ve Kızılağıl) bulunmaktadır.

Hacıbektaş ilçe merkezinde Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve Müzesi, Atatürk Evi, Kadıncık Ana Türbesi, Çilehane'de Deliklitaş, Zemzem Türbesi gibi görülmeye değer yerler mevcut olup ilçede her yıl Hacı Bektaş-ı Veli'yi Anma Törenleri düzenlenmektedir. Ayrıca, ilçe merkezinde yapılan kazılarda eski Tunç Çağı, Hitit, Frig, Helenistik ve Roma Dönemi'ne ait eserler bulunmuştur ve bulunan eserler Hacıbektaş Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.

İlçenin önemli tarihi yapılarından olan Bektaş Efendi Türbesi, Kadıncık Ana Evi ve Hacıbektaş Veli Külliyesi Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup, Atatürk Evi Müzesi ise Müzeler Genel Müdürlüğünce müze olarak kullanılmaktadır. Arkeoloji ve Etnografya Müzesinde Karahöyük kazılarından çıkan eski dönemlere ait eserler sergilenmektedir.

Büyük Türk düşünürlerinden Hacı Bektaş Veli'nin, 13. yüzyılda Horasan'ın Nişabur kentinden Anadolu’ya göçmesi ve Suluca Karahöyük'e yerleşmesinden sonra yedi haneden oluşan Hacım köyünün mevcut durumu değişmiştir. Belde yıllar itibariyle büyümüş ve gelişmiştir. Hacı Bektaş Veli, burada bir bilim ortamı kurarak, düşüncelerini yaymış; ölümünden sonra da köyün ismi, adına ve anısına izafeten Hacıbektaş olarak değiştirilmiştir. Yeniçeri ocağının piri olarak bilinen Hacı Bektaş Veli burada çok sayıda öğrenci de yetiştirmiş ve Anadolu birliğinin sağlanmasına katkısı olmuştur. Hacı Bektaş Veli, Türk dili ve kültürünün diğer dillerin etkilerden ve her türlü bozulmadan korunması çabalarını ölümüne kadar sürdürmüştür. İfade ettiği ahlaki öğreti çağa uyan modern ve evrensel ilkeler haline gelmiştir. Güzel sanatlara şefkatle ve ilgiyle bakmış, Dergâhta ahlaki öğretilerini yaşama geçirmiştir. Bu açıdan bakıldığında Hacıbektaş ilçesi, Kapadokya’nın inanç merkezlerinden biri olarak konumlanmıştır.

Hacıbektaş İlçesi Mahalle ve Belediyeler

Hacıbektaş ilçesi, 1 ilçe belediyesine sahip olup;  Bala, Savat ve Zir olmak üzere 3 mahalleyi bünyesinde barındırmaktadır. Hacıbektaş sınırları içerisinde Akçataş, Anapınar, Aşağıbarak, Aşıklar, Avuç, Başköy, Belbarak, Büyükburunağıl, Büyükkışla, Çiğdem, Çivril, Hasanlar, Hıdırlar, Hırkatepesidelik, İlicek, Karaburç, Karaburna, Karaova, Kayaaltı, Kayı, Kızılağıl, Killik, Kisecik, Köşektaş, Kütükçü, Mikail, Sadık, Yenice, Yeniyapan ve Yurtyeri olmak üzere 30 adet köy yer almaktadır.

2018 – 2022 Yılları Hacıbektaş İlçesi Toplam Nüfusu

Kaynak: TÜİK, 2022

Hacıbektaş ilçesinin son 5 yıllık dönemdeki toplam nüfusları incelendiğinde, nüfus miktarlarının yıldan yıla azaldığı görülmektedir. En yüksek miktara 2018 yılında ulaşılan ilçede, 2022 yılında en düşük nüfus miktarı kaydedilmiş ve son 5 yılda ilçe ciddi bir nüfus kaybına uğramıştır.

Hacıbektaş ilçesinde derslik başına düşen öğrenci sayısı ilkokul ve ortaokul için 14, genel ortaöğretim (lise) için 12, mesleki ve teknik liseler için ise 10’dur. Bu verilere göre derslik başına düşen öğrenci sayısı bakımından Hacıbektaş ilçesi ilkokul ve ortaokul düzeyinde Nevşehir ortalamasının (15) ve Türkiye ortalamasının (24) altında, genel ortaöğretim düzeyinde Nevşehir ortalamasının (18) ve Türkiye ortalamasının (34) altında, mesleki ve teknik eğitim düzeyinde ise Nevşehir ortalamasının (13) ve Türkiye ortalamasının (26) altındadır.

Hacıbektaş İlçesinde Üretilen Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Üretim Miktarı (ton)

Hacıbektaş ilçesinde üretilen tahıllar ve diğer bitkisel ürünler üretim miktarı bakımından incelendiğinde, 2022 yılında en fazla sayıda üretimin şeker pancarında gerçekleştiği görülmektedir. Bunu sırasıyla buğday, arpa, yonca, mısır ve nohut izlemektedir. Şeker pancarının son 5 yıllık dönemdeki üretim miktarları incelendiğinde, 2020 yılına kadar artarak devam ettiği, 2021 yılı ile azalmaya geçtiği görülmektedir. Buğday üretiminde 2021 yılında önemli ölçüde azalış kaydedilmiş, 2022 yılında yeniden artış meydana gelmiştir. Yonca üretiminde yıldan yıla artış söz konusudur. Mısır üretiminde de benzer şekilde son 5 yıllık süreçte sürekli artış meydana gelmiştir. Nohutta ise dalgalanmalı bir seyir görülmektedir. İlçe, nohut üretiminde ilde 1. sıradadır.

2018 – 2022 Yılları Hacıbektaş İlçesinde Üretilen Sebze Miktarı (ton)

Hacıbektaş ilçesinde üretilen sebze miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla üretilen sebzenin domates olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla biber, patlıcan ve salatalık izlemektedir. Hacıbektaş ilçesinin, diğer ilçelere kıyasla daha az miktar ve çeşitte sebze ürettiği görülmektedir. Domatesin son 5 yıllık süreçteki üretim miktarları incelendiğinde, 2021 yılına kadar artış meydana geldiği, 2021 yılında bir miktar azalış kaydedildiği ve 2022 yılında yeniden artış yaşandığı görülmektedir. Domates üretimindeki son 5 yıllık süreçte en yüksek miktar 2022 yılında kaydedilmiştir. Biber üretim miktarları incelendiğinde, 2019 yılında önemli ölçüde bir azalış yaşandığı, üretimin 2020 yılında artış ile devam ettiği görülmektedir. Sonrasında yeniden azalış ve artış yaşayan biber üretimi dalgalanmalı seyretmektedir. Patlıcan üretimi 2019 yılında önemli miktarda düşüş kaydetmiş ve ilerleyen senelerde de 2018 yılındaki en yüksek sayıya erişememiştir. Salatalık üretiminde de benzer şekilde en yüksek miktarın 2018 yılında kaydedildiği, 2019 yılındaki düşüşün ardından diğer yıllarda üretim miktarının sabit kaldığı görülmektedir.

2018 – 2022 Yılları Hacıbektaş İlçesinde Üretilen Meyve Miktarı (ton)

Hacıbektaş ilçesinde üretilen meyve miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla üretilen meyvenin üzüm olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla elma, ceviz, badem ve armut izlemektedir. Üzümün son 5 yıllık süreçteki üretim miktarları incelendiğinde, dalgalanmalı seyir olmasına karşın miktarlarda büyük oynamalar meydana gelmediği görülmektedir. Üzüm üretimi en yüksek seviyeye 2021 yılında erişmiştir. Elma sayısında 2019 yılında artış meydana gelmiş, 2020 yılında nispi düşük miktarda azalış kaydedilmiştir. Ceviz üretimi ise 2019 ve 2020 yıllarında azalmasına karşın genel itibarıyla sabit bir seyirde ilerlemektedir.

2018 – 2022 Yılları Hacıbektaş İlçesi Toplam Tarım Alanları  (Dekar)

Hacıbektaş ilçesinin toplam tarım alanı son 5 yıllık dönemde incelendiğinde; en büyük miktardaki alanın 2021 yılında, en düşük miktardaki alanın ise 2020 yılında kaydedildiği görülmektedir.

2018 – 2022 Yılları Hacıbektaş İlçesi Türlerine Göre Tarım Alanları  (Dekar)

Hacıbektaş ilçesindeki tarım alanları türlerine göre incelendiğinde; en büyük alanı tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanının kapladığı görülmektedir. Bunu sırasıyla nadas alanı, meyveler, içecek ve baharat bitkileri ve sebze alanı izlemektedir. İlçe, tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanında en yüksek sayıyı 2019 yılında kaydetmiştir.

2018 – 2022 Yılları Hacıbektaş İlçesi Hayvansal Üretim Miktarı (ton)

Hacıbektaş ilçesindeki hayvansal üretim miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en yüksek miktardaki üretimin yapağı olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla doğal bal ve keçi kılı izlemektedir. İlçede balmumu üretimi gerçekleştirilmemektedir. Yapağı ve doğal bal üretimleri son 5 yıllık dönemde incelendiğinde, dalgalanmalar olmasına karşın sabit bir seyirde kaydedildikleri görülmektedir. Keçi kılı ise en yüksek üretim miktarına 2020 ve 2021 yıllarında erişmiştir.

Hacıbektaş İlçesi Kovan Sayısı ve Tipi (Kovan Sayısı)

Hacıbektaş ilçesindeki kovan sayıları ve türleri incelendiğinde, iki tip kovanın da ilçede mevcut olduğu görülmektedir. Eski tip kovan sayılarında yıllar içerisinde azalma kaydedilmiştir. Yeni tip kovan sayılarında da benzer şekilde azalmalar kaydedilse de büyük oranlarda azalış söz konusu değildir.

Hacıbektaş İlçesi Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı

Kaynak: TÜİK, 2022

Hacıbektaş ilçesinde arıcılık faaliyeti yapan işletme sayıları son 5 yıllık dönem içerisinde incelendiğinde, yıldan yıla azalış meydana geldiği görülmektedir. İlçede en yüksek sayıdaki arıcılık faaliyeti yapan işletme 2018 yılında kaydedilirken; 2022 yılında en düşük sayıya ulaşılmıştır. 

Hacıbektaş İlçesi Canlı Hayvan Sayısı (Baş)

Hacıbektaş ilçesinin canlı hayvan sayıları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla miktardaki canlı hayvanın koyun olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla inek, kıl keçisi, koç ve boğa izlemektedir. Koyun sayısı son 5 yıllık süreçte incelendiğinde, genel olarak artış eğilimi olduğu ancak 2022 yılında bir miktar düşüş yaşandığı görülmektedir. İnek sayısında hafif dalgalanmalar söz konusu olmakla birlikte genel itibarıyla sabit bir aralıkta seyrettiği gözlenmektedir. İlçede 2022 yılına kadar at bulunmakta olup 2022 yılında bu sayı sıfır olarak kaydedilmiştir.

İlçede sanayi tesisi olarak, 3 adet un fabrikası, 1 adet tekstil fabrikası bulunmaktadır.  63 işyeri kapasiteli küçük sanayi sitesinin yapımı tamamlanmış olup, iş yeri sahipleri yapılan sanayi sitesine taşınmıştır.

İlçenin merkezinin ulaşım bakımından bütün köyleri ile karayolu bağlantısı bulunmaktadır. Kayseri -Ankara karayolu ilçe sınırları içinden, merkezin 12 km yakınından geçmektedir. İlçe merkezi bu anayola, asfalt bir yolla bağlıdır. İlçe merkezinin komşu ilçe Gülşehir’de bulunan Kapadokya Hava Limanı’na olan uzaklığı 30 km’dir. 

Zengin bir yemek kültürüne sahip Hacıbektaş’ın yöresel yemekleri; Hacıbektaş Tava, Hacıbektaş Yahnisi, Hacıbektaş Mantısı, Hacıbektaş Sulu Köftesi, Hacıbektaş Eriştesi ve Hacıbektaş Küp Şarabı’dır. Hacıbektaş Onyx Taşı ve Hacıbektaş Teslim Taşı da ilçenin önemli yöresel değerleridir.

Bir kalsedon türü olan Onyx taşı, yer altı sıcak sularının kaynaması sonucu magnezyum karbonat, kalsiyum karbonat, demir oksit, bakır ve florin minerallerinin birleşmesiyle oluşmaktadır. Onyx taşı, bilinen mermerden yapı olarak farklı ancak dışarıdan bakıldığında mermerden ayırt etmesi zor olan bir taştır. Onyx taşı yarı saydam olup ışığı geçirirken mermer ışığı geçirmez. Mermer yeryüzüne yakın katmanlardan çıkarılırken, onyx taşı çok daha derin katmanlarda bulunur ve renklerine göre maddi değer kazanır. Hacıbektaş‘a gelen yerli ve yabancı turistler, ilçede bulunan mağazalardan Hacıbektaş‘a özgü bir hediye olarak Onyx taşını satın almaktadırlar. Teslim taşı ise, Balgami taşı kullanılarak Hacıbektaş ilçesinde üretilmekte ve ilçeye gelen ziyaretçilere satılmaktadır. Teslim taşının on iki köşesi On İki İmam'ı temsil etmektedir. Teslim taşı üstte ve altta Bektaşi geleneğindeki üçler inancını temsil eden iki küçük taşla birlikte takılmaktadır.

Detaylı bilgi için Hacıbektaş Kaymakamlığı web sitesini ziyaret edebilirsiniz.