Avanos

Pek çok tarihçi Avanos'un isminin Hititler döneminde Zuwinasa, Asurlular döneminde Nenansa, Bizanslılar döneminde Venessa, Selçuklular döneminde Evenüz olarak adlandırıldığını ifade etmektedir. Avanos adı, Osmanlı döneminde de Uvenez, Evenez, Avanoz olarak adlandırılmış ve zamanla Avanos’a dönüşmüştür.

Avanos isminin kaynağındaki Evani kelimesi mutfakta kullanılan kaplar, mutfak eşyaları anlamını taşımakta iken Evenüz kelimesi çanak, çömlek yapan bir yer anlamına gelmektedir. Bu iki kelimenin Evani-öz, Even-öz şeklinde birleştirilmesiyle çanak çömlek ve kap üreten kasaba anlamı ortaya çıkmaktadır.

1888'de Kırşehir iline bağlanan Avanos, Nevşehir'in 1954'te il olması üzerine Nevşehir'e bağlanmıştır. İlçenin yüz ölçümü 995 km² olup 2022 yılı nüfusu 32.477'dir. Nevşehir Merkeze uzaklığı 16 km olan ilçe, merkezinden Kızılırmak’ın geçmesi sebebi ile hem ılıman bir iklime hem de etkin bir sosyal yaşantıya sahiptir. Nevşehir ilinin doğusunda Kızılırmak Nehri’nin iki yanında yer alan Avanos ilçesi, güneyde Ürgüp ilçesi ve Nevşehir merkez ilçe, doğuda Kayseri ili, batıda Gülşehir ve Hacıbektaş ilçeleri, kuzeyde ise Kozaklı ilçesiyle çevrilidir. Arazinin büyük çoğunluğu tarıma elverişli olup, geniş düzlüklerden oluşmaktadır. İlçe merkezinin rakımı 920 m’dir. 

1967 yılında İtalyan arkeologlar tarafından Topaklı Höyüğü’nde yapılan kazı çalışmalarından elde edilen bulgulara göre; Avanos tarihi Etiler Medeniyetine kadar uzanmaktadır. Persler, Bizanslılar, Medler, Frigler, Kapadokya Krallığı, Asurlular, Hititler, Keltler, Selçuklular ve Osmanlılar Avanos’un geçmişinde çeşitli izler bırakmıştır. İlçede Özkonak Yeraltı Şehri, Güllüdere Kilisesi, Çavuşin Kilisesi ve Zelve Vadisi gibi önemli tarihi ve doğal mekânlar bulunmaktadır. 

Avanos İlçesi Mahalle ve Belediyeler

Kaynak: TÜİK, ADNKS, 2022.

Avanos, Çalış, Kalaba ve Özkonak olmak üzere 4 belediyeye sahip olan ilçe; Alaaddin, Bahçelievler, Cumhuriyet, Karaseki, Orta (Avanos), Yeni (Avanos), Yukarı (Avanos), Aşağı (Çalış), Orta (Çalış), Yukarı (Çalış), 50.Yıl, Hürriyet, Karayusuf, Yeni (Kalaba), Camicedit, Cami-Kebir ve Orta (Kalaba) olmak üzere 17 mahalleyi bünyesinde barındırmaktadır. Avanos sınırları içerisinde; Akarca, Aktepe, Altıpınar, Bozca, Büyükayhan, Çavuşin, Göynük, İğdelikışla, Karacauşağı, Kuyulukışla, Küçükayhan, Mahmat, Paşalı, Sarılar, Topaklı ve Üçkuyu olmak üzere 16 köy yer almaktadır.

2018 – 2022 Yılları Avanos İlçesi Toplam Nüfusu

Kaynak: TÜİK, 2022

Avanos ilçesinin son 5 yıllık toplam nüfuslarına bakıldığında; 2021 yılına kadar kademeli olarak artış ve 2022 yılında ise ani bir düşüş yaşandığı görülmektedir. 2021 ve 2022 yılları arasında 570 kişilik bir nüfus kaybı yaşanması dikkat çekmektedir. Avanos ilçesi, mevcut durumda 2018 yılı nüfusunun bile altındadır.

Avanos ilçesinde derslik başına düşen öğrenci sayısı ilkokul ve ortaokul için 14, genel ortaöğretim (lise) için 18, mesleki ve teknik liseler için ise 8’dir. Bu verilere göre derslik başına düşen öğrenci sayısı bakımından Avanos ilçesi ilkokul ve ortaokul düzeyinde Nevşehir ortalamasının (15) ve Türkiye ortalamasının (24) altında, genel ortaöğretim düzeyinde Nevşehir ortalamasına (18) eşdeğer ve Türkiye ortalamasının (34) altında, mesleki ve teknik eğitim düzeyinde ise Nevşehir ortalamasının (13) ve Türkiye ortalamasının (26) altındadır.

Avanos İlçesinde Üretilen Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Üretim Miktarı (ton)